جایگزین های جدید کیفر حبس[1]
جایگزینهای جدید حبس با اقتباس از حقوق سایر کشورهای جهان و نیز لایحه مجازات اجتماعی
عبارتند از: دوره مراقبتی، جریمه روزانه، خدمات عمومی.
2-5-2-1- مفهوم دوره مراقبتی
از دوره مراقبتی (هرچند گفتیم که برخی عبارت تعلیق مراقبتی را به اشتباه بکار می برند) تعاریف متعددی شده است. در اینجا به برخی از آن تعاریف میپردازیم. رابرت هریس معتقد است که: «دوره مراقبتی، یک روش مجازات با مبانی جامعه شناختی – تربیتی است که با ترکیبی از سرپرستی و مساعدت مشخص
میگردد. این روش در نظام آزاد، در مجرمینی اعمال می گردد که انتخاب انها بر حسب شخصیت جرم شناختی و جرم پذیری آنها بوده است.»
سازمان ملل متحد تقریباً نیم قرن پیش، تعریفی از دوره مراقبتی نموده است و متضمن فروض شناخته شده مقبول در تقریبا تمام حوزههای قضایی تعلیق مراقبتی امروز است: «دوره مراقبتی، روش برخورد با مجرمین است که به نحو خاصی انتخاب میشوند و. . . عبارت است از: معلق کردن مشروط مجازات مجرم، در طول مدت زمانی که تحت نظارت شخصی قرارمی گیرد و به صورت فردی، ارشاد یا درمان می شود. »این تعریف شامل چهار اصلی است: انتخاب مجرمین بنحو مطلوب (گزینش)، تعلیق مشروط مجازات و عامل بعدی که نظارت شخصی است به نوبه خود شامل ارشاد یا درمان می باشد.
بر اساس تعاریف گوناگون فوق می توان از دوره مراقبتی این گونه تعریف کرد: به تاخیر انداختن اجرای مجازات مجرم و اعطای آزادی به وی برای مدت معینی که تحت نظارت و کنترل مامورین تعلیق مراقبتی قرار گرفته و به صورت فردی زمینه ارشاد و اصلاح و درمان وی فراهم می شود یا دوره مراقبتی یک مجازت اجتماعی است مبنی بر اینکه مجرم موظف است تحت مراقبت یک مامور دوره مراقبتی یا یک مددکار اجتماعی، شرایط مشخص شده توسط دادگاه را انجام دهد.
اهداف
مهم ترین اهداف دوره مراقبتی عبارتند از :
– بازپذیری مجدد مجرم و جلوگیری از ارتکاب مجدد جرم از طریق فراهم نمودن امکانات اصلاح و درمان. این اهداف اصلی تعلیق مراقبتی است که ضمن کاهش خطر تکرار جرم نیز می تواند از جامعه حفاظت و حمایت کند.
– جایگزینی مناسب برای مجازات حبس نسبت به آن دسته از مجرمینی که در معرض خطرات جدی
زنداناند است.
– سرپرستی و نظارت بر رفتار مجرمین و در نتیجه حفاظت از اجتماع . قانون بازپروری مصوب 1949، هدف سرپرستی دوره مراقبتی را چنین شرح می دهد: ارتقای پیشرفت و باز پروری شخص تحت سرپرستی مامور دوره مراقبتی از طریق ارشاد و نظارت بر او، برای خودسازی در راستای رعایت شرایط [سرپرستی] … و کمک و هدایت او: در شناخت این حقیقت، که بطور طبیعی مسئول است به خود کمک کند.
– کاهش تورم جمعیت کیفری زندان. برای مثال استرالیای غربی و مجارستان برای رسیدن به هدف غایی تحدید رشد یا کاهش شمار زندانیان، به توسعه دوره مراقبتی متمایل اند.
قلمرو
دوره مراقبتی در مورد کلیه جرایم (کوچک، متوسط و مهم) قابل اعمال است به جز در برخی کشورها و آن هم در مورد جرایم مهم (نظیر هتک ناموس به عنف، سرقت، صدمات شدید بدنی، قتل عمدی) قابل اعمال نیست یا منوط به شرایطی شده است. برای مثال در فیلیپین، مجرمینی که بیش از شش سال حبس محکوم شوند، برای استفاده از دوره مراقبتی، واجد شرایط نخواهند بود. یا در استرالیا اجرای دوره مراقبتی برای مجرمین خطرناک، فقط در صورت وجود شرایط مخففه ممکن است. یا در مجارستان، هرگاه حداکثر مجازات قانونی جرم، سه سال حبس یا کمتر باشد، اعمال دوره مراقبتی مجاز است. محکومیت به زندان، چنانچه حداکثر مدت آن یک سال یا کمتر( یا در شرایط خاص ، دو سال یا کمتر) باشد، قابل تعلیق خواهد بود. البته مشروط بر اینکه دادگاه باید در هر مورد صدور آن را با شدت جرایم توجیه کند. درپایان یادآوری می کنیم که قابلیت اعمال دوره مراقبتی هم در مورد اطفال (زیر 18سال) و هم بزرگسالان وجود دارد.
[1] – همان ، ص 134
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
مبانی نظری جایگزین های کیفر حبس در حقوق کیفری ایران با ملاحظه قانون مجازات اسلامی 1392
درباره این سایت